بهترین روغن ترمز، بسته به نوع خودرو و شرایط استفاده، ممکن است متفاوت باشد. ولی به طور کلی، روغن ترمز باکیفیت باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد تا عملکرد بهینه سیستم ترمز را تضمین کند. روغن‌های ترمز به طور عمده در دو نوع DOT و SAE دسته‌بندی می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
ویژگی‌های یک روغن ترمز با کیفیت بالا:
1. نقطه جوش بالا (خشک و مرطوب): این مهم‌ترین ویژگی است.
- نقطه جوش خشک (Dry Boiling Point): دمایی که روغن ترمز خالص شروع به جوشیدن می‌کند. هرچه این دما بالاتر باشد، مقاومت روغن در برابر تشکیل قفل بخار (Vapor Lock) بیشتر است. قفل بخار زمانی رخ می‌دهد که حباب‌های هوا در سیستم ترمز تشکیل شده و مانع از انتقال صحیح نیرو می‌شوند، که می‌تواند منجر به از دست دادن عملکرد ترمز شود.
- نقطه جوش مرطوب (Wet Boiling Point): دمایی که روغن ترمز پس از جذب مقدار مشخصی رطوبت (حدود 3.7% آب) شروع به جوشیدن می‌کند. از آنجایی که روغن ترمز (به جز DOT 5) خاصیت جذب رطوبت دارد، این دما در طول زمان کاهش می‌یابد و نشان‌دهنده عملکرد واقعی روغن در طول عمر آن است. روغن ترمز با نقطه جوش مرطوب بالاتر، ایمنی بیشتری را تضمین می‌کند.
2. ویسکوزیته مناسب: ویسکوزیته یا گرانروی روغن ترمز باید در محدوده مشخصی باشد تا در دماهای مختلف به خوبی جریان یابد و عملکرد سیستم‌های ABS و ESP را مختل نکند. ویسکوزیته پایین در دماهای سرد برای عملکرد سریع سیستم‌های الکترونیکی ترمز مهم است.
3. سازگاری با مواد سیستم ترمز: روغن ترمز نباید باعث خوردگی قطعات فلزی یا تخریب لاستیک‌ها و پلاستیک‌های موجود در سیستم ترمز شود.
4. جلوگیری از خوردگی و اکسیداسیون: روغن ترمز با کیفیت حاوی مواد افزودنی است که از خوردگی و زنگ زدگی قطعات داخلی سیستم ترمز محافظت می‌کند و از تجزیه خود روغن در دماهای بالا جلوگیری می‌کند.
5. پایداری شیمیایی: روغن ترمز باید در طول زمان و در شرایط مختلف دمایی پایداری شیمیایی خود را حفظ کند.
6. خاصیت روانکاری: روغن ترمز باید تا حدی خاصیت روانکاری داشته باشد تا از سایش قطعات متحرک در سیستم ترمز جلوگیری کند.
انواع رایج روغن ترمز :
همانطور که قبلاً اشاره شد، روغن‌های ترمز بر اساس استاندارد DOT آمریکا دسته‌بندی می‌شوند. در زیر به بررسی دقیق‌تر انواع رایج می‌پردازیم:
1. DOT 3:
- پایه: گلیکول اتر
- نقطه جوش خشک (حداقل): 205 درجه سانتیگراد (401 درجه فارنهایت)
- نقطه جوش مرطوب (حداقل): 140 درجه سانتیگراد (284 درجه فارنهایت)
- ویژگی‌ها: این نوع روغن ترمز رایج‌ترین و قدیمی‌ترین نوع است. برای خودروهای با سیستم ترمز معمولی و غیر ABS مناسب است. نقطه جوش آن نسبت به سایر انواع پایین‌تر است و به همین دلیل در شرایط سخت رانندگی ممکن است عملکرد مطلوبی نداشته باشد. جذب رطوبت در آن نسبتاً بالاست و نیاز به تعویض دوره‌ای منظم دارد.
- کاربرد: معمولاً در خودروهای قدیمی‌تر یا خودروهایی که سازنده آن‌ها به طور خاص این نوع روغن را توصیه کرده است، استفاده می‌شود.
2. DOT 4:
- پایه: گلیکول اتر و بورات استر
- نقطه جوش خشک (حداقل): 230 درجه سانتیگراد (446 درجه فارنهایت)
- نقطه جوش مرطوب (حداقل): 155 درجه سانتیگراد (311 درجه فارنهایت)
- ویژگی‌ها: این روغن ترمز عملکرد بهتری نسبت به DOT 3 دارد، به خصوص در دماهای بالا. نقطه جوش خشک و مرطوب آن بالاتر است و مقاومت بیشتری در برابر تشکیل قفل بخار ارائه می‌دهد. جذب رطوبت در آن کمتر از DOT 3 است، اما همچنان وجود دارد و نیاز به تعویض دوره‌ای دارد.
- کاربرد: در بسیاری از خودروهای مدرن، به ویژه خودروهای مجهز به سیستم‌های ABS و ESP توصیه می‌شود. برای رانندگی‌های معمولی و همچنین رانندگی‌های با فشار متوسط مناسب است.
3. DOT 5:
- پایه: سیلیکون
- نقطه جوش خشک (حداقل): 260 درجه سانتیگراد (500 درجه فارنهایت)
- نقطه جوش مرطوب (حداقل): 180 درجه سانتیگراد (356 درجه فارنهایت)
- ویژگی‌ها: روغن ترمز DOT 5 بر پایه سیلیکون است و مهم‌ترین تفاوت آن با سایر انواع، عدم جذب رطوبت است. این ویژگی باعث می‌شود نقطه جوش آن در طول زمان ثابت بماند و از خوردگی ناشی از رطوبت جلوگیری کند. با این حال، به دلیل قابلیت هوادهی کمتر، ممکن است در سیستم‌های ABS عملکرد مطلوبی نداشته باشد و همچنین با روغن‌های پایه گلیکولی سازگار نیست و نباید با آن‌ها مخلوط شود.
- کاربرد: به دلیل مسائل مربوط به سازگاری و عملکرد در سیستم‌های ABS، استفاده از آن در خودروهای سواری مدرن کمتر رایج است و بیشتر در برخی خودروهای خاص یا مصارف نظامی کاربرد دارد.
4. DOT 5.1:
- پایه: گلیکول اتر و بورات استر (مانند DOT 4، اما با فرمولاسیون پیشرفته‌تر)
- نقطه جوش خشک (حداقل): 260 درجه سانتیگراد (500 درجه فارنهایت)
- نقطه جوش مرطوب (حداقل): 180 درجه سانتیگراد (356 درجه فارنهایت)
- ویژگی‌ها: DOT 5.1 بهترین عملکرد را در بین روغن‌های پایه گلیکولی ارائه می‌دهد. نقطه جوش خشک و مرطوب آن بسیار بالا است و ویسکوزیته آن در دماهای پایین نیز معمولاً بهتر از DOT 4 است که عملکرد بهتری را در سیستم‌های ABS و ESP در هوای سرد تضمین می‌کند. این روغن با DOT 3 و DOT 4 سازگار است، اما برای حفظ بهترین عملکرد، مخلوط کردن آن‌ها توصیه نمی‌شود.
- کاربرد: برای خودروهای با عملکرد بالا، خودروهای مجهز به سیستم‌های ترمز پیشرفته و همچنین برای شرایط رانندگی سخت مناسب است.
توصیه‌های کلی برای انتخاب بهترین روغن ترمز:
1. به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید: اولین و مهم‌ترین قدم، بررسی توصیه سازنده خودرو در مورد نوع روغن ترمز مناسب است.
2. شرایط رانندگی خود را در نظر بگیرید: اگر رانندگی پرفشار دارید، به روغن ترمز با نقطه جوش بالاتر (مانند DOT 4 یا DOT 5.1) فکر کنید.
3. از مخلوط کردن انواع مختلف روغن ترمز خودداری کنید: مگر اینکه سازنده خودرو یا مشخصات روغن‌ها اجازه این کار را داده باشند (به عنوان مثال، مخلوط کردن DOT 3 و DOT 4 معمولاً مشکلی ندارد، اما مخلوط کردن روغن‌های پایه گلیکولی با DOT 5 به هیچ وجه توصیه نمی‌شود).
4. به برندهای معتبر اعتماد کنید: از برندهای شناخته شده و معتبر روغن ترمز تهیه کنید که استانداردهای لازم را رعایت می‌کنند.
5. به تاریخ تولید روغن ترمز توجه کنید: روغن ترمز تازه خریداری کنید، زیرا با گذشت زمان و جذب رطوبت از درب باز شده، کیفیت آن کاهش می‌یابد.
